Mali i średni przedsiębiorcy, gdy myślą o samochodzie do firmy, zazwyczaj stoją przed dwoma dylematami. Pierwszy jakie auto wybrać, w tym czy nowe, czy używane, a drugi jak najkorzystniej je sfinansować.

Po pierwsze jakie auto
Gdy zastanawiamy się, co dokładnie chcemy nabyć, czyli jaki model, markę, wersję, silnik i wyposażenie, należy też rozważyć, czy stać nas na takie auto, a przede wszystkim, czy będzie nas stać na jego utrzymanie. Dlatego, zanim podejmiemy pochopne decyzje, powinniśmy przeanalizować, w jakiej kondycji jest nasza firma. Po wstępnym rozpoznaniu zobaczymy, czy możemy sobie pozwolić na inwestycję w samochód, a jeżeli tak, to w jaki.

Bardzo ważną kwestią jest decyzja, czy ma to być samochód osobowy czy ciężarowy. Stało się to ponownie istotne po wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (ETS), który przywrócił prawo do odliczenia pełnego VAT-u od samochodów z kratką (tych, które spełniają wymogi tzw. wzoru Lisaka). Obecnie osobowych ciężarówek w ofercie koncernów mamy już ponad 140 modeli, dla których można dokonywać pełnego odliczenia VAT od zakupu, serwisu i paliwa. Przy zakupie pozostałych aut pozostaje możliwość odliczenia 60-proc. VAT-u, ale nie więcej niż 6 tys. zł.

Należy także pamiętać o ograniczeniu przez ustawodawcę możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów odpisów amortyzacyjnych oraz ubezpieczenia od samochodów osobowych jedynie do poziomu 20 tys. euro. Po wyborze auta warto przystąpić do analizy, jak sfinansować przyszłą inwestycję.

Gotówka
Zakup za gotówkę ma prawie same zalety. Przede wszystkim jest najprostszym, najszybszym i najwygodniejszym rozwiązaniem. Jest z nim związane najmniej formalności, wszystko możemy załatwić w jeden dzień u dilera i omijamy wszelkie koszty związane z pozyskaniem środków finansowych na inwestycje.

Jednak sytuacja finansowa wielu firm, zwłaszcza tych z sektora MŚP, nie pozwala im na taki komfort, czyli zakup gotówkowy. Tendencja rynkowa wskazuje, że im mniejsza firma, tym częściej wspiera się zewnętrznymi formami finansowania. Związane jest to z ograniczonymi środkami, jakie posiadają takie małe przedsiębiorstwa, a jeśli nawet posiadają wolne zasoby finansowe, to zakup auta za gotówkę może poważnie ograniczyć zdolność firmy do jej przyszłej ekspansji.

Wadą zakupu gotówkowego jest z pewnością duży jednorazowy wydatek. Ponadto jest jeszcze jedna kwestia, którą często się pomija właściciel auta musi liczyć się także z czasem, jaki poświęci na obsługę administracyjną kupionego samochodu, co w dużym stopniu ograniczone jest np. przy wynajmie. Za koszty samochodu mogą być uznane odpisy amortyzacyjne, które w przypadku samochodu wynoszą 20 proc. rocznie wraz z kosztami poniesionymi na jego obsługę.

Leasing
Leasing to obecnie najchętniej wybierana przez przedsiębiorców zewnętrzna forma finansowania zakupu aut z uwagi na zredukowanie do minimum formalności. Szybkość podejmowania decyzji o przyznaniu leasingu, proste zasady i stosunkowo tani dostęp do środków finansowych to największe zalety leasingu. Chodzi tutaj o uproszczone procedury, które obowiązują w firmach leasingowych, gdy mamy dość środków na uiszczenie wpłaty początkowej. Najczęściej mieści się ona w przedziale od 10 do 25%. Gdy jednak nie mamy gotówki nawet na wpłatę początkową, to również możemy starać się o leasing, jednak wówczas wymagania formalne firm leasingowych rosną i żądają od nas przedstawienia większej ilości dokumentów, w tym finansowych firmy.

Stali klienci mogą negocjować obniżenie lub całkowite zniesienie opłaty początkowej, co przekłada się na wyższą ratę miesięczną. Następnie ustala się okres leasingu najczęściej od 36 do 48 miesięcy i wysokość ostatniej raty, czyli tzw. wartość wykupu samochodu na własność. Zazwyczaj wynosi ona 1 proc. wartości początkowej pojazdu, jeśli okres leasingu jest dłuższy niż 24 miesiące. W przypadku leasingu dwuletniego wartość wykupu stanowi 19 proc. wartości początkowej. Zabezpieczeniem umowy, oprócz faktu, że auto należy do finansującego, najczęściej jest weksel in blanco.

Jeśli chodzi o leasing, nie określa się rocznego oprocentowania od zawartej umowy, ale opisuje się całość kosztów ponoszonych przez korzystającego. Na rynku dostępne są różne oferty od ok. 105 proc. wartości pojazdu do 125 proc. Wartość tę wylicza się na podstawie ceny pojazdu, wszystkich miesięcznych rat i dodatkowych opłat ponoszonych na rzecz firmy leasingowej. Najczęściej do miesięcznego czynszu dolicza się także kwotę za ubezpieczenie samochodu. Firmy leasingowe z uwagi na skalę prowadzonej działalności mają wynegocjowane z ubezpieczalniami bardzo niskie stawki za pełne ubezpieczenie samochodów. Firma leasingowa sama płaci za polisy samochodu, który kupiła dla klienta.

Zgodnie z przepisami podatkowymi firmy mają do wyboru dwie formy leasingu finansowy i operacyjny. Podstawową różnicą między nimi jest uprawnienie do dokonywania odpisów amortyzacyjnych. Ma to zasadniczy wpływ na wysokość kosztów podatkowych stron umowy leasingu. Różnica między nimi polega głównie na odmiennym podejściu do odpisów amortyzacyjnych i kosztów uzyskania przychodów. W przypadku leasingu finansowego odpisów dokonuje korzystający, a do kosztów można zaliczyć podobnie jak w przypadku kredytu koszty finansowania. Natomiast w przypadku leasingu operacyjnego odpisów
dokonuje finansujący, a koszty uzyskania przychodu stanowi cała rata leasingowa.

Z uwagi na stopniową możliwość odliczenia podatku VAT, który jest doliczany do każdej raty, przedsiębiorcy zdecydowanie chętniej wybierają leasing operacyjny średnio ok. 85 proc. zawieranych wszystkich umów. Pozostałe 15 proc. to umowy zawierane na leasing finansowy, przy których cały VAT należy uiścić z góry.

Na pierwszy rzut oka wszystkie oferty leasingowe są podobne do siebie i różnią się sumami opłat dodatkowych, wysokością opłat wstępnych itp. Ale diabeł tkwi w szczegółach.

Warto dokładnie wczytać się w umowę leasingową, bo firmy leasingowe nie stronią od rozmaitych dodatkowych opłat, które wychodzą w trakcie użytkowania pojazdu. Nie wszyscy bowiem wiedzą, że np. upoważnienie do wyjazdu za granicę wyleasingowanym autem (ważne od jednego miesiąca do trzech) może nas kosztować np. 50 zł netto lub np. za zgodę na to, żeby nasza żona lub więcej niż jeden pracownik mogli jeździć leasingowanym autem możemy zapłacić dodatkowo 150 zł netto. I wówczas okazuje się, że pozornie najatrakcyjniejsza oferta okazała się jedną z najdroższych.

Kredyt bankowy
Kolejna forma finansowania, z której możemy skorzystać, to kredyt bankowy. Do minusów należy zaliczyć przede wszystkim trudną dostępność dla przedsiębiorcy, czas oczekiwania na decyzję o przyznaniu kredytu oraz konieczność opłacenia pełnego ubezpieczenia pojazdu. Przedsiębiorcy bardzo często zaczynają poszukiwanie środków na zakup auta w banku, który obsługuje ich konto. Ten wymaga całej listy dokumentów, żądając oryginałów. Dodatkowo często wymagane jest również wniesienie opłaty za rozpatrzenie wniosku kredytowego. A nierzadko okazuje się, że decyzja o przyznaniu kredytu jest odmowna. Oprocentowanie w ostatnich latach zdecydowanie spadło w zależności od banku do poziomu 510 proc. w skali roku, ale mimo wszystko w oczach przedsiębiorców nadal uznawane jest za zbyt wysokie. Banki kuszą zatem obietnicą szybkich decyzji kredytowych ale jak się okazuje w praktyce, tylko dla klientów, którzy mają konto od dawna, a ich bilans nie budzi wątpliwości.

Przy kredycie bankowym do kosztów przedsiębiorcy mogą sobie wliczyć jedynie odsetki z tytułu kredytu, a nie całą ratę, jak w przypadku leasingu. Ponadto formalnie kredytowany samochód należy do przedsiębiorcy i to on ma go w swoim bilansie, dokonując odpisów amortyzacyjnych. Trzeba więc wiedzieć, że zabezpieczeniem kredytu bankowego jest najczęściej właśnie auto. Oznacza to, że firma nie może nim swobodnie dysponować, chyba że dokona się zniesienia lub przeniesienia cesji. Kredyt bankowy na samochód powoduje też zmniejszenie zdolności kredytowych firmy warto mieć to na uwadze, kiedy firma ewoluuje i być może będzie potrzebować pieniędzy na rozwój lub inwestycje. Przy szukaniu najlepszej dla siebie oferty należy pamiętać także, że mało który bank udzieli nam kredytu na zakup auta starszego niż 8 lat.

Wynajem długoterminowy
Jeśli w firmie jest już kilka, kilkanaście lub kilkadziesiąt aut, warto wówczas zastanowić się nad usługą zewnętrznego zarządzania, czyli wynajmem długoterminowym, zwanym też usługą full service leasingu. Ta bardzo wygodna usługa była dotychczas popularna jedynie wśród dużych korporacji, posiadających ogromne floty, ponieważ ich obsługa nastręcza wiele problemów natury administracyjnej.

Średnie i małe przedsiębiorstwa stosunkowo rzadko posiadają rozbudowane działy administracyjne, w których jedna osoba oddelegowana jest do administracji flotą. Taka sytuacja może powodować dodatkowe kłopoty z monitoringiem kosztów eksploatacji pojazdów czy też z udzielaniem szybkiej pomocy ich użytkownikom w razie problemów na drodze. Dotychczas małe i średnie firmy rzadko interesowały się usługą wynajmu, bo była ona dla nich zbyt droga.

Jednak konkurencja na tym rynku sprawiła, że firmy z sektora car fleet management (CFM) już coraz częściej oferują swoje usługi dla sektora MŚP. Wynajem długoterminowy łączy w sobie zalety finansowania zewnętrznego z zewnętrznym zarządzaniem i może stanowić ciekawą propozycję dla firm, które albo nie mogą, albo nie chcą zajmować się obsługą samochodów.

Decydując się na wynajem długoterminowy, klienci określają średnie roczne przebiegi dla poszczególnych grup pojazdów i na tej podstawie ustalany jest okres kontraktu. Mając powyższe informacje, firma CFM-owa oblicza wartość końcową (rezydualną), jaką pojazdy będą miały po zakończeniu umowy. Klienci finansują różnicę pomiędzy ceną zakupu a wartością rezydualną.

W przypadku tej usługi firma wynajmująca dostarcza nam produkt pełnej obsługi od momentu zakupu do momentu pozbycia się samochodu po okresie użytkowania. Zapewniony jest serwis, ubezpieczenie, assistance, samochody zastępcze. Pozwala to w przypadku niewielkich firm na korzystanie (pośrednio) z rabatów, jakie firma wynajmująca ma u producentów samochodów, koncernów paliwowych, oponiarskich czy ubezpieczeniowych. Ponadto niewątpliwą zaletą tego produktu jest znany co miesiąc koszt generowany przez auto. Zatem z góry wiemy, ile nas będzie ono kosztowało i czy możemy sobie na nie w danym momencie pozwolić. Rata leasingowa zawiera wszystkie koszty obsługi związane z samochodem.

Dzięki takiemu sposobowi finansowania środki finansowe klientów, które w przypadku zakupu gotówkowego byłyby blokowane, mogą być przeznaczone na podstawowy obszar działalności ich firmy. Jest to szczególnie ważne w czasie, kiedy właśnie w segmencie małych i średnich przedsiębiorstw trudno jest pozyskać zewnętrzne źródła finansowania dla celów inwestycyjnych czy też na bieżącą działalność.

Jednocześnie musimy pamiętać, że aby wynajem długoterminowy samochodu osobowego był korzystny dla podatnika, umowa na finansowanie musi być zawarta w formie leasingu operacyjnego. W innym przypadku obowiązujące przepisy powodują, że do KUP (kosztów uzyskania przychodów) będziemy mogli zaliczyć tylko część kosztów kwoty wynikającej ze stawek za kilometr, określonych przez rozporządzenie ministra infrastruktury. Dodatkową uciążliwością jest wówczas konieczność prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu. Wynajem, poza wieloma zaletami, ma też jedną zasadniczą wadę jest droższy od leasingu, jeśli idzie o miesięczną ratę czynszu. A to dlatego, że przedsiębiorca płaci za utratę wartości pojazdu w okresie, w jakim go użytkuje oraz za obsługę administracyjną, a w rzeczywistości płaci za użytkowanie, a nie za posiadanie pojazdu.

Jak widać, możliwości jest sporo. Trzeba tylko wybrać najbardziej odpowiednią formę użytkowania samochodu. Niektóre pozwalają z góry oszacować koszty, jakie możemy ponieść na utrzymanie, inne nie dają się prawie w ogóle przewidzieć. Należy pamiętać także, że finansowanie niejednokrotnie stanowi zaledwie połowę całkowitych kosztów utrzymania samochodu. Przy ocenie zdolności finansowej koniecznie weźmy więc także pod uwagę koszty utrzymania samochodów.