Od 2003 r. Inspekcja Handlowa co roku przeprowadza kontrole na wybranych stacjach benzynowych. Do kontroli trafiają zarówno losowo wybrane stacje, jak i takie, na które napłynęły skargi i wreszcie te, na których w poprzednim roku wykryto nieprawidłości. IH bada wszystkie rodzaje paliw dostępnych na stacjach - a więc nie tylko benzynę i olej napędowy, ale również LPG oraz biopaliwa.

Co ciekawe, podczas pierwszej kontroli, 13 już lat temu, aż w 30 proc. skontrolowanych próbek paliw wykryto różnego rodzaju nieprawidłowości. Na szczęście od kilku już lat poziom paliw o złej jakości nie przekracza 5 proc. i stopniowo się obniża.

W 2015 r. Inspekcja Handlowa przebadała łącznie 1603 próbki paliwa (767 próbek benzyn i 836 ON). Uchybienia dotyczyły łącznie 5,3 proc. próbek. W przypadku benzyn nieprawidłowości dotyczyły 2,22 proc. próbek, zaś w przypadku oleju napędowego - 8,13 proc. Przed rokiem nieprawidłowości wykryto łącznie w 6,86 proc. próbek paliw. Co ciekawe, liczba wykrytych uchybień w próbkach ON wyraźnie spadła (z 11,33 proc.), wzrosła natomiast liczba wykrytych nieprawidłowości w przypadku benzyn (z 1,68 proc.).

W przypadku losowo pobranych próbek wymagań nie spełniało 2,68 proc. Nieprawidłowości częściej dotyczyły oleju napędowego (4,67 proc.) niż benzyny (1,14 proc). Łącznie przebadano 933 próbki pobrane na 933 stacjach. To mniej niż rok wcześniej, kiedy zanotowano łącznie 3,87 proc. nieprawidłowości (1,89 proc. w przypadku benzyny i 6,45 proc. - ON). Przeprowadzone badania jakości gazu skroplonego (LPG) wykazały nieprawidłowości w przypadku 2,63 proc. sprawdzonych próbek (rok wcześniej było to 0,98 proc.).

Największe nieprawidłowości stwierdzono w województwach łódzkim - 6,78 proc. zbadanych próbek, warmińsko-mazurskim - 6,38 proc., podlaskim - 5,88 proc. i podkarpackim - 4,26 proc.

Inspekcja Handlowa przeprowadziła również kontrole stacji, na które skarżyli się kierowcy, wytypowanych przez organy ścigania oraz tych, na których w poprzednich latach stwierdzono nieprawidłowości. Z pobranych 603 próbek oleju napędowego i benzyny na 522 stacjach zakwestionowano 9,45 proc. (rok wcześniej było to 12,52 proc.). Zastrzeżenia dotyczyły częściej oleju napędowego - 12,40 proc. próbek (rok wcześniej - 18,26 proc.). W przypadku benzyny, kontrola w 2015 r. ujawniła większą liczbę nieprawidłowości niż rok wcześniej (4,74 proc. w porównaniu do 0,58 proc. w 2014 r.). W ramach kontroli gazu LPG zakwestionowano 10,29 proc. próbek, podczas gdy rok wcześniej było to 12,5 proc.

Najwięcej odstępstw od wymagań jakościowych paliw ciekłych zanotowano w województwach śląskim (22,67 proc.), świętokrzyskim (17,65 proc.), łódzkim (15,56 proc.), kujawsko-pomorskim (14,81 proc.) oraz lubuskim (13,64 proc.).

Najczęściej kwestionowanymi parametrami w przypadku oleju napędowego były odporność na utlenianie podawana w godzinach (minimalna wartość wynosi 20 h) oraz zbyt niska temperatura zapłonu. Utlenianie objawia się mętnieniem paliwa i powstawaniem osadów żywicznych w zbiorniku i systemie zasilania. Prowadzić to może m.in. do zatykania filtrów paliwa, zanieczyszczenia zaworów wtryskowych oraz innych usterek w różnych elementach układu paliwowego. Zbyt niska temperatura zapłonu stwarza niebezpieczeństwo wybuchu oparów oleju podczas nalewania paliwa z dystrybutora do baku.

W zakresie benzyny badania najczęściej ujawniały przypadki niedotrzymania wartości określonych dla parametru destylacja. Niespełnienie tego parametru może mieć wpływ na wolniejsze rozgrzewanie silnika, większe zużycie paliwa, pogorszenie jego spalania, a także tworzenie szlamów, laków i osadów na elementach silnika. Drugim, najczęstszym uchybieniem było niedotrzymanie wymagań RON - badawczej liczby oktanowej. Zbyt niska liczba oktanowa może być powodem występowania w silniku spalania stukowego, co oznacza nieprawidłowy przebieg spalania, powodujący głośną i nierównomierną pracę silnika oraz większe zużycie paliwa.

W przypadku gazu LPG zastrzeżenia dotyczyły m.in. przekroczenia dopuszczalnego poziomu całkowitej zawartości siarki, co grozi korozją niektórych elementów silnika.

W 2015 r. Inspekcja wydała 13 decyzji o wycofaniu z obrotu paliw ciekłych niespełniających norm oraz przekazała do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki informacje dotyczące 87 stacji paliw i hurtowni, gdzie stwierdzono różnego rodzaju naruszenia.

IH skierowała ponadto 73 zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa do prokuratur. Dotychczas wszczęto postępowania w 48 przypadkach, z których do sądów skierowano dwa akty oskarżenia, 37 spraw umorzono m.in. z powodu braku znamion przestępstwa, a w dziewięciu przypadkach odmówiono wszczęcia postępowania. 25 zawiadomień nie zostało jeszcze rozpatrzonych przez prokuratury i sądy.

Obowiązujące przepisy przewidują surowe sankcje za obrót paliwem złej jakości - grzywnę w wysokości do 1 mln złotych lub karę pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.