Egzamin na prawo jazdy - wszystko, co musisz wiedzieć

Od 2014 roku obowiązuje w Polsce nowa procedura uzyskiwania prawa jazdy. Obejmuje ona kilka kroków:

1. Uzyskanie w wydziale komunikacji swojego urzędu numeru PKK – Profilu Kandydata na Kierowcę – to unikatowy numer, przyporządkowany do kandydata, wykorzystywany do identyfikacji kursantów m.in. w systemach używanych w szkołach jazdy czy w systemie ośrodka ruchu drogowego.
2. Uzyskanie orzeczenia lekarskiego dla przyszłego kierowcy – możesz znaleźć lekarza samodzielnie lub zdecydować się na polecanego przez szkołę jazdy. Przeprowadzi on badanie i podejmie decyzję, czy możesz kierować pojazdami – wydaje też orzeczenie.
3. Wzięcie udziału w kursie na prawo jazdy – w dowolnie wybranej szkole. Kurs składa się z części teoretycznej i praktycznej.
4. Zdanie egzaminu na prawo jazdy – teoretycznego i praktycznego.
5. Uiszczenie opłaty za prawo jazdy do kasy urzędu lub przelewem na konto.
6. Odebranie dokumentu z urzędu.

Polskie prawo jazdy możesz uzyskać, jeśli spełniasz następujące warunki:

• mieszkasz w Polsce od co najmniej 185 dni,
• masz ukończony wiek wymagany dla danej kategorii pojazdu.

Ponadto musisz przejść kurs na prawo jazdy i zdać egzaminy – część teoretyczną i praktyczną, a następnie złożyć wniosek o prawo jazdy w urzędzie.

Z dniem 19 stycznia 2013 roku weszły w życie przepisy ustawy o kierujących pojazdami, która miała poprawić bezpieczeństwo ruchu drogowego za pomocą podniesienia kwalifikacji kierowców oraz położyć większy nacisk na poprawę jakości szkolenia kandydatów. Pozwoliły one na dostosowanie polskich przepisów do dyrektywy 2006/126/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie praw jazdy. Wraz z nowymi przepisami nastąpiła m.in. zmiana w egzaminach na prawo jazdy.

Egzamin na prawo jazdy nadal składa się z dwóch części:

• teoretycznej,
• praktycznej.

Od kiedy zmiany na prawo jazdy weszły w życie, egzamin teoretyczny dla kandydata na kierowcę jest testem jednokrotnego wyboru. Dane pytanie wyświetla się jeden raz i nie można do niego powrócić, nawet jeśli nie udzielono na nie odpowiedzi. Egzamin trwa 25 minut i składa się z:

• 20 pytań z wiedzy podstawowej, która powinna być wykorzystywana w codziennym ruchu drogowym,
• 12 pytań z wiedzy specjalistycznej w zakresie poszczególnych kategorii prawa jazdy.

Każde pytanie ma przyporządkowaną odpowiednią wartość wyrażoną punktowo:

• 3 punkty dają pytania o wysokim znaczeniu dla bezpieczeństwa ruchu drogowego,
• 2 punkty dają pytania o średnim znaczeniu dla bezpieczeństwa ruchu drogowego,
• 1 punkt dają pytania o niskim znaczeniu dla bezpieczeństwa lub porządku ruchu drogowego.

Część podstawowa obejmuje 10 pytań punktowanych po 3 punkty, 6 pytań po 2 punkty, 4 pytania po 1 punkt. W specjalistycznej z kolei jest 6 pytań po 3 punkty, 4 pytania po 2 punkty, 2 pytania po 1 punkt. Łącznie kursant ma możliwość zgromadzenia maksymalnie 74 punktów. Wystarczy jednak zdobyć co najmniej 68, by pozytywnie zdać egzamin.

Od 11 maja 2015 roku obowiązuje nowa baza pytań przekazana Wojewódzkim Ośrodkom Ruchu Drogowego. Zostały przygotowane przez członków Komisji ds. weryfikacji i rekomendacji pytań egzaminacyjnych stosowanych na egzaminie państwowym na prawo jazdy.

Zdanie egzaminu teoretycznego jest warunkiem koniecznym, by kandydat na kierowcę został dopuszczony do egzaminu praktycznego.

Zdanie egzaminu teoretycznego na prawo jazdy z wynikiem pozytywnym zachowuje bezterminową ważność. Jednak przed 2014 rokiem było to tylko 6 miesięcy.

Nie ma limitów. Podobnie jest w przypadku podejść do części praktycznej egzaminu. Za każdym razem trzeba jednak uiścić odpowiednią opłatę za kolejne podejście.

Tak samo jak w przypadku egzaminu teoretycznego, kandydat musi zapisać się w WORD-zie na wolny termin. W dniu przeprowadzenia części praktycznej osoba egzaminowana musi okazać jeden z dokumentów, który potwierdzi jej tożsamość. Może to być:

• dowód osobisty (również z aplikacji mObywatel),
• karta pobytu,
• paszport,
• tymczasowe zaświadczenie tożsamości cudzoziemca,
• polski dokument tożsamości cudzoziemca,
• zgoda na pobyt tolerowany.

• wykonywaniu na placu manewrowym określonych manewrów,
• wykonaniu w ruchu drogowym zadań egzaminacyjnych – zgodnie z przepisami ruchu drogowego i techniką kierowania pojazdem, w czasie nie krótszym niż np. 40 minut przy kategorii B1 i B.

Manewry wykonywane na placu przy ośrodku ruchu drogowego w części praktycznej egzaminu na prawo jazdy obejmują:

• przygotowanie do jazdy, sprawdzenie stanu technicznego podstawowych elementów pojazdu odpowiedzialnych bezpośrednio za bezpieczeństwo;
• ruszanie z miejsca oraz jazda pasem ruchu do przodu i do tyłu;
• parkowanie skośne – wjazd przodem i wyjazd tyłem;
• parkowanie prostopadłe – wjazd tyłem, wyjazd przodem albo wjazd przodem, wyjazd tyłem;
• parkowanie równoległe – wjazd tyłem, wyjazd przodem (kategoria C1, C, D1, D);
• ruszanie z miejsca do przodu na wzniesieniu;
• slalom wolny i szybki (w przypadku kategorii AM, A1, A2 lub A);
• ominięcie przeszkody (kategoria A1, A2, A);
• jazda po łukach w kształcie cyfry 8 (kategoria AM, A1, A2, A);
• zdjęcie pojazdu z podpórki i przemieszczenie go przy unieruchomionym silniku (kategoria AM, A1, A2, A).

• włączenie się do ruchu;
• jazdę drogami dwukierunkowymi jednojezdniowymi i dwujezdniowymi;
• jazdę drogami jednokierunkowymi o różnej liczbie pasów ruchu;
• przejazd przez skrzyżowania równorzędne;
• przejazd przez skrzyżowania oznakowane znakami ustalającymi pierwszeństwo przejazdu;
• przejazd przez skrzyżowania z sygnalizacją świetlną;
• przejazd przez skrzyżowania, na których ruch odbywa się wokół wyspy;
• przejazd przez węzeł;
• przejazd przez przejścia dla pieszych;
• manewry parkowania, w tym parkowanie prostopadłe, skośne, równoległe pomiędzy dwoma pojazdami;
• wykonanie manewru zawracania na drodze jednojezdniowej dwukierunkowej, z zachowaniem zasad ruchu drogowego;
• przejazd przez torowisko tramwajowe i kolejowe;
• przejazd przez tunel;
• przejazd obok przystanku tramwajowego i autobusowego;
• wykonanie manewrów wyprzedzania, omijania, wymijania, zmiany pasa ruchu, zmiany kierunku jazdy w prawo lub w lewo, zawracania na skrzyżowaniu;
• hamowania do zatrzymania we wskazanym przez egzaminatora miejscu;
• hamowania wykonywanego w sytuacjach awaryjnych;
• zmiana biegów właściwa dla energooszczędnej jazdy i inne.

Pozytywny wynik egzaminu w części praktycznej na prawo jazdy otrzymuje kandydat na kierowcę, który poprawnie wykonał zadania egzaminacyjne na placu manewrowym i w ruchu drogowym. Natomiast negatywny wynik uzyska, jeśli:

• dwukrotnie nieprawidłowo wykona to samo zadanie egzaminacyjne – do każdego manewru są więc dwa podejścia;
• egzaminator przerwie egzamin, powołując się na to, że osoba zdająca zachowuje się w sposób zagrażający bezpośrednio życiu i zdrowiu uczestników ruchu drogowego;
• uczestnik zaproponuje egzaminatorowi przyjęcie korzyści majątkowej lub osobistej w zamian za uzyskanie pozytywnego wyniku;
• uczestnik egzaminu korzystał z materiałów lub urządzeń stanowiących pomoc we właściwym wykonaniu zadania egzaminacyjnego lub wykonywał te czynności niesamodzielnie;
• egzaminator stwierdzi, że uczestnik egzaminu znajduje się pod wpływem alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu.

Po zakończeniu części praktycznej osoba egzaminowana otrzyma wypełniony arkusz przebiegu egzaminu, a egzaminator szczegółowo omówi wynik.

Po zakończonej części praktycznej otrzymasz od egzaminatora kartę z informacją o wyniku. Jeśli jest on pozytywny, wkrótce możesz odebrać prawo jazdy. Sam blankiet z wynikiem pozytywnym przez lata nie był traktowany jak dokument potwierdzający uprawnienia kierowcy do jazdy pojazdem mechanicznym.

Jednak w 2023 roku na stronach rządowych pojawiły się informacje, że wdrożone zostaną przepisy, na mocy których kierowca po pozytywnie zdanym egzaminie na prawo jazdy będzie mógł od razu kierować samochodem. Dotyczą one tymczasowego prawa jazdy, które będzie dostępne w aplikacji mObywatel. Usługa ostatecznie została wdrożona 16 sierpnia 2023 roku dla wszystkich świeżo upieczonych kierowców kategorii AM, A1, A2, A, B1, B, B+E lub T. Dlatego osoba, która zdała egzamin na prawo jazdy np. kat. B, może wyjechać z WORD-u samochodem, siedząc za kierownicą, i nie złamie prawa. Musi jedynie mieć najnowszą wersję aplikacji mObywatel na swoim telefonie. Tymczasowe prawo jazdy ważne jest 30 dni.

Od 24 lutego 2023 roku obowiązuje nowy cennik opłat egzaminacyjnych, jakie pobierane są za przeprowadzenie egzaminu państwowego na prawo jazdy w wojewódzkim Ośrodku Ruchu Drogowego. Wynoszą one:

• 50 zł – opłata za egzamin teoretyczny na kategorie prawa jazdy AM, A1, A2, A, B, B1, C1, D1, T, C, D.
• 200 zł – opłata za egzamin praktyczny na kategorie prawa jazdy: AM, A1, A2, A, B, B1, C1, D1, T,
• 250 zł – opłata za egzamin praktyczny na kategorie prawa jazdy: C, D, B+E, C1+E, C+E, D1+E, D+E.

W związku z wdrożeniem w życie rozporządzenia ministra infrastruktury z dnia 24 listopada 2023 roku pojawiły się pewne ważne zmiany w egzaminach na prawo jazdy. Od kiedy obowiązują? Nabrały one mocy prawnej z dniem 1 stycznia 2024 roku. Oto najbardziej istotne zmiany:

• Przechowywanie nagrań z egzaminów na prawo jazdy z części praktycznej w konkretnym, wyznaczonym z góry miejscu – WORD-y miały dotychczas obowiązek przechowywania nagrań z zarejestrowanym przebiegiem części praktycznej egzaminu i zabezpieczania ich przed osobami nieupoważnionymi, a po zmianach muszą wyznaczyć ku temu odpowiednie miejsce w ośrodku. Nagranie przeglądać mogą: dyrektor WORD lub osoba przez niego upoważniona, egzaminator nadzorujący, osoba egzaminowana lub jej pełnomocnik oraz egzaminator, który przeprowadził ten egzamin – w ściśle określonych przypadkach.
• Potwierdzenie tożsamości kandydata na kierowcę za pomocą aplikacji mObywatel przy egzaminie na prawo jazdy – zmiany w przepisach doprowadziły do ułatwień dla osób egzaminowanych, ponieważ mogą one potwierdzić swoją tożsamość przed dopuszczeniem do egzaminu za pomocą aplikacji mObywatel zainstalowanej w telefonie, zamiast posługiwać się tradycyjną wersją dokumentu tożsamości.
• Brak obowiązku informowania o błędzie przez egzaminatora – kolejną modyfikacją dotyczącą egzaminu na prawo jazdy jest to, że od 1 stycznia 2024 roku nie jest on zobowiązany do poinformowania zdającego o źle wykonanym zadaniu. Obowiązkowe jest przerwanie egzaminu, np. jeśli osoba zdająca popełni rażący błąd. W rozporządzeniu ministra infrastruktury szczegółowo wskazano sytuacje, w których może do tego dojść.
• Nowe zasady prawa jazdy na motocykl – egzaminator nie może już sam kierować pojazdem, który jedzie w ślad za motocyklistą zdającym egzamin. W samochodzie wraz z nim musi znajdować się druga osoba – kierowca, a egzaminator skupia się wyłącznie na obserwowaniu zdającego.
• Wysyłka dokumentów do WORD-ów elektronicznie – zmiany pozwalają kandydatom na kierowców wysyłać dokumenty do WORD-ów drogą elektroniczną, po potwierdzeniu podpisem tradycyjnym, kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub profilem zaufanym.

Gruntowne przygotowanie się do egzaminu wymaga przede wszystkim zapoznania się z bazą pytań na egzamin teoretyczny i nauczenia się poprawnych odpowiedzi. Ponadto trzeba przećwiczyć zadania z placu manewrowego z instruktorem.

Ćwiczenia pozwalają na zdobycie praktycznych umiejętności jazdy samochodem czy innym pojazdem. Jeśli uważasz, że potrzebujesz dodatkowych lekcji czy cokolwiek jest niejasne, nie obawiaj się zadawania pytań i poproszenia o dodatkowe wyjaśnienie danego zagadnienia.

Średni koszt dodatkowej godziny jazdy doszkalającej mieści się w przedziale od 95 do niemal 140 zł (dane na podstawie serwisu Kb.pl).

Prawo jazdy jest obecnie wydawane z terminem ważności, a przepisy stanowią, że kierowca może dostać taki dokument na okres do 15 lat. Dotyczy to jedynie tych osób, które nie mają problemów ze zdrowiem. Pozostali mają skrócony termin, który wynosi np. 5 lat – w przypadku wady wzroku.

Jednak wcześniej, przed 18 stycznia 2013 roku, prawo jazdy można było otrzymać z bezterminową datą ważności. Takich dokumentów przed reformą z 2019 roku w ogóle nie trzeba było wymieniać. To jednak się zmieniło. Prawa jazdy wydane do dnia 18 stycznia 2013 roku podlegają wymianie w okresie od dnia 19 stycznia 2028 roku do dnia 18 stycznia 2033 roku w terminach, jakie określone zostały przez ministra właściwego ds. transportu lub w terminie wcześniejszym na wniosek posiadacza. Po wymianie Twoje nowe prawo jazdy będzie miało maksymalnie 15 lat ważności.

Przepisy przewidują również, że w przypadku bezterminowego prawa jazdy na kat. AM, A1, A2, A, B1, B, B+E, T nie będzie trzeba wykonywać ponownych badań lekarskich i dostarczać zaświadczenia do urzędu. Nowe prawo jazdy będzie wydawane na podstawie starego dokumentu. Przy wymianie w wydziale komunikacji będzie trzeba okazać:

• dowód tożsamości,
• wypełniony wniosek o wymianę prawa jazdy,
• fotografię (aktualną, o wymiarach 35 × 45 mm),
• dowód uiszczenia opłaty za wydanie prawa jazdy – 100 zł.

Jeśli jednak wymiana prawa jazdy dotyczyć będzie dokumentu wydanego ze wpisaną datą ważności, konieczne będzie poniesienie również wydatku na badanie lekarskie, które kosztuje 200 zł.